Bestraffing van seksuele uitbuiting van minderjarigen onvoldoende duidelijk
Inzicht ontbreekt in de straffen die worden opgelegd in zaken die gaan over seksuele uitbuiting (mensenhandel) van minderjarigen, blijkt uit het vandaag gepubliceerde onderzoek 'Bestraffing van seksuele uitbuiting van minderjarigen gewogen. Een jurisprudentieonderzoek naar de straftoemetingsbeslissingen van rechters.' Minderjarige slachtoffers van seksuele uitbuiting stellen vaak dat zij geen aangifte doen omdat de dader geen hoge detentiestraf krijgt. Het strafproces ervaren zij in verhouding te belastend en zij voelen zich uiteindelijk onvoldoende beschermd. Deze zorgelijke signalen zijn mede aanleiding geweest voor dit onderzoek, waarin duidelijk wordt dat de rechter in dit soort zaken het vaakst een deels voorwaardelijke gevangenisstraf heeft opgelegd. Hoe de hoogte van de straf is bepaald, wordt in de motivering onvoldoende uitgedrukt waardoor de straftoemeting gedeeltelijk onbegrijpelijk blijft. Defence for Children – ECPAT beveelt aan om meer aandacht te besteden aan strafmotivering wanneer het gaat om seksuele uitbuiting van minderjarigen.
145 rechterlijke uitspraken geanalyseerd
Hoe wordt het misdrijf seksuele uitbuiting van een minderjarige zoals bedoeld in artikel 273f Wetboek van Strafrecht door de rechter bestraft in de periode 2015-2019? Uit de analyse van 145 uitspraken via rechtspraak.nl blijkt dat de meeste daders tussen de één en twee jaar in detentie moeten verblijven. Gekeken naar het gemiddelde van alle straffen opgelegd in de periode 2015-2019 is dit verblijf in detentie nog korter, namelijk zes maanden tot één jaar. De factoren van invloed op de straftoemeting zijn: ernst van het feit, pleegperiode, toepassing van geweld, medeplegen, leeftijd van het slachtoffer, leeftijd van veroordeelde en recidive. Duidelijk wordt aan de hand van deze factoren waarom de rechter voor een bepaalde soort straf kiest (bijvoorbeeld onvoorwaardelijk of deels voorwaardelijk), maar niet hoe de rechter de hoogte van die straf bepaalt. Uit de uitspraak valt niet op te maken hoe de factoren in onderlinge verhouding tot elkaar staan. Oftewel het gewicht bij de factoren ontbreekt in de motivering.
Reden hoogte van de straf onduidelijk
De vraag rijst waarom de rechter aanleiding ziet om in zaken van seksuele uitbuiting van een minderjarige lager te straffen dan bijvoorbeeld het oriëntatiepunt voor verkrachting of voor het vervaardigen, bezitten en/of verspreiden van afbeeldingen van seksueel misbruik van minderjarigen. Welke factor speelt bij de straftoemeting een bepalende rol? Ligt het aan de aard van het delict of spelen de persoonlijke omstandigheden van de dader een grote rol? In welke mate wegen de gevolgen voor de minderjarige mee bij de straftoemeting? Door het achterwege laten van de weging van de diverse factoren door de rechter kunnen deze vragen niet worden beantwoord.
Maak straftoemeting begrijpelijker
De rechtspraak heeft geen richtlijn (oriëntatiepunt) opgesteld voor de bestraffing van mensenhandel in tegenstelling tot het Openbaar Ministerie. Het zou wenselijk zijn als in de uitspraken een uitgangspunt voor straftoemeting tot uitdrukking wordt gebracht, bijvoorbeeld door te benoemen dat de eis of de richtlijn van het Openbaar Ministerie als passend uitgangspunt wordt beschouwd. Dit geeft meer inzicht in hoe de straf tot stand komt in een desbetreffende zaak. In het onderzoek doet Defence for Children - ECPAT twee aanbevelingen voor de rechtspraak:
- Vermeld een uitgangspunt of stel een oriëntatiepunt vast voor seksuele uitbuiting van minderjarigen om meer inzicht en consistentie in de straftoemeting teweeg te brengen.
- Waardeer de factoren die van invloed zijn op de straf niet alleen, maar ken die factoren ook gewicht toe in de strafmotivering om de straftoemeting begrijpelijker te maken.
Defence for Children - ECPAT heeft het onderzoek gedaan in het kader van haar werkzaamheden binnen de Coalitie tegen Seksuele Kinderuitbuiting, waarin we samenwerken met Centrum Tegen Kinderhandel en Mensenhandel (CKM) en Fier.