België schendt recht op inclusief onderwijs
De Belgische staat voldoet niet aan de verplichting inclusief onderwijs te bevorderen in Vlaanderen. Dit zegt het Comité voor het Europees Sociaal Handvest in een uitspraak op 29 maart in een collectieve zaak tegen de staat in België over de hoge mate van segregatie van kinderen met een beperking in het Vlaams onderwijssysteem. Ondanks de invoering van een nieuwe onderwijswet in Vlaanderen in 2015 - M-Decreet - die meer integratie van kinderen mogelijk zou moeten maken, voldoet de staat niet aan de verplichting om inclusief onderwijs te bevorderen. Er gaan tussen de 75-85% van de kinderen in Vlaanderen met een verstandelijke handicap naar scholen voor speciaal onderwijs. Dit is zowel een schending van hun recht op participatie in de maatschappij als directe discriminatie op grond van handicap, volgens een unaniem Comité van twaalf juridische experts uit verschillende Europese landen.
De klacht in de zaak MDAC versus Belgium (109/2014) werd vier jaar geleden aan het Comité voorgelegd door GRIP (een belangenbehartigingsorganisatie voor mensen met een beperking in België) en het Mental Disability Advocacy Project. Het Comité is bevoegd om collectieve klachten over het naleven van de rechten neergelegd in het Europees Sociaal Handvest (ESH) te beoordelen. Het ESH is van kracht in bijna alle Europese landen. In het ESH is vastgelegd dat iedereen recht op participatie in de samenleving heeft, ook op het gebied van onderwijs. Ook heeft iedereen recht om vrij te zijn van discriminatie op grond van handicap en moet er een effectief middel zijn om een conflict op te lossen. De staat heeft niet heel veel vrijheid om van de verplichting om een inclusief onderwijs systeem te ontwikkelen af te zien: 'The Charter does not leave States Parties a wide margin of appreciation when it comes to choosing the type of school in which they will promote the independence, integration and participation of persons with disabilities, as this must clearly be a mainstream school.'
Om te bepalen hoe het recht op participatie in het onderwijs in te vullen, wordt gekeken naar het VN-Mensenrechtenverdrag Handicap, het IVRPH, en ook de ontwikkelingen daar omheen. Het Comité oordeelt dat het speciaal onderwijs voorbij gaat aan het recht om deel te mogen nemen aan onderwijs in een gewone school dicht bij huis. Niet alleen het weigeren van toelating tot het reguliere onderwijs is een probleem. Het Comité benoemt ook de vele barrières in het reguliere onderwijs die tonen dat het onderwijs niet inclusief is en dat ook maatregelen ontbreken om inclusie te bewerkstelligen.
'Once in mainstream education, pupils with disabilities face barriers which seriously hinder them in the effective exercise of their right to inclusive education. (…) School buildings tend not to be accessible (only 9.9% of schools are fully accessible and 20.3% of schools are sufficiently accessible) and schools are not equipped to deal with a diverse range of pupils. (…) Parents do not really have a choice as to which school their child will attend. Teachers in mainstream schools do not have the training needed to cater for the specific needs of children with disabilities and to care for them properly. Nor is there any legal framework that would specifically allow teaching staff to provide pupils with certain types of medical care without incurring civil liability. This situation has led to schools barring pupils with special needs from certain activities, or refusing to admit them altogether for fear of being sued.'
Defence for Children is verheugd over deze duidelijke uitspraak over de inhoud van het recht op inclusief onderwijs. Een 'tweesporensysteem' dat twee onderwijssystemen in stand houdt, in Nederland 'regulier' en 'speciaal' onderwijs, is niet inclusief. De uitspraak laat zien dat ook Nederland dus aan zet is om van 'passend' onderwijs, inclusief onderwijs te maken.