Deze week is een 13-jarig Syrisch jongetje alleen aangetroffen op het station in Tilburg. Naast het jongetje in Tilburg, liep vorige week ook een onbegeleide 11-jarige jongen uit Syrië een politiebureau in Rotterdam binnen om asiel aan te vragen. De laatste tijd horen we vaker verhalen in het nieuws over kinderen die alleen worden aangetroffen door bijvoorbeeld de politie. "In de afgelopen zes weken is het al vier keer voorgekomen dat dat gebeurde met een vluchteling jonger dan 13.”, aldus Elsbeth Faber van Stichting Nidos, de organisatie die zich bezighoudt met de voogdij van alleenstaande minderjarige asielzoekers. 

In 2020 kwamen er 985 alleenstaande minderjarige vreemdelingen naar Nederland. Dat waren er 60 minder dan in 2019. Het aantal alleenstaande minderjarige vreemdelingen bereikte in 2015 een piek met 3.860 kinderen.

Wie zijn deze kinderen?

De kinderen die alleen naar Nederland komen hebben uiteenlopende nationaliteiten. Belangrijke groepen zijn kinderen uit Eritrea, Syrië, Marokko en Afghanistan. Ongeveer 15% van deze kinderen is onder de 12 jaar. Het zijn kinderen die onderweg vaak veel hebben meegemaakt. Op grond van het VN-Kinderrechtenverdrag hebben deze kinderen recht op bijzondere bescherming. Defence for Children vindt dat er in het beleid onvoldoende rekening wordt gehouden met hun bijzondere kwetsbaarheid. Kinderen die vaak een lange, zware en stressvolle reis hebben ondergaan krijgen te maken met lange en ingewikkelde juridische procedures, krijgen niet de juiste zorg voor hun trauma’s en psychische problemen en verkeren lange tijd in onzekerheid. Dit is schadelijk voor hun ontwikkeling en in strijd met het VN-Kinderrechtenverdrag.

Waarom slaan deze kinderen alleen op de vlucht?

Er kunnen vele redenen zijn waarom kinderen alleen in Nederland belanden. Kinderen kunnen bijvoorbeeld van hun ouders worden gescheiden op de vlucht. Het gaat vaak om mensen in een wanhopige situatie die om wat voor reden dan ook gemotiveerd zijn om zich aan een gevaarlijke reis te wagen, bijvoorbeeld door woestijnen of met gammele bootjes. Tijdens zo'n reis kan er van alles gebeuren. Geen ouder stuurt zijn kind zomaar vooruit.

Wat gebeurt er als een kind alleen wordt aangetroffen?

Als kinderen zoals het Syrische jongetje van 11 jaar in Rotterdam en de andere Syrische jongen van 13 jaar in Tilburg worden aangetroffen door bijvoorbeeld de politie, wordt er contact gelegd met Nidos. Nidos krijgt als voogdijinstelling dan de (tijdelijke) voogdij over het kind. Kinderen worden opgevangen bij familie in Nederland als die er is, of in een opvanggezin als ze onder de 15 jaar zijn. Vanaf 15 jaar vindt opvang plaats in een speciale opvanglocatie voor jonge asielzoekers van het COA. Kinderen krijgen hier een mentor die hen begeleidt. Ook dient de voogd voor de jongere kinderen eventueel een asielverzoek in.

Wat zien we in de praktijk op onze Kinderrechtenhelpdesk?

Defence for Children geeft juridisch advies vaak via de advocaat van deze kinderen. Wij wijzen overheidsdiensten zoals de Immigratie- en Naturalisatiedienst (de IND) en de Dienst Terugkeer en Vertrek (de DT&V) op de afspraken waaraan Nederland zich met het VN-Kinderrechtenverdrag heeft gebonden. De zaken van heel jonge asielzoekers komen over het algemeen niet (meteen) terecht op onze helpdesk, omdat deze zaken goed worden opgepakt door Nidos en deze hele jonge kinderen in de meeste gevallen een verblijfsvergunning krijgen en in een pleeggezin opgroeien.

Wel zien we op onze Kinderrechtenhelpdesk situaties waarin niet goed is gekeken naar wat kinderen nodig hebben in de opvang of tijdens hun asielprocedure. Het gaat dan bijvoorbeeld om kinderen die geen toegang hebben tot medische en mentale zorg, in te lange asielprocedures zijn verwikkeld of zich niet veilig voelen in de opvang.

Standpunt Defence for Children

Defence for Children vindt dat in het beleid rekening gehouden moet worden met de bijzondere kwetsbaarheid van deze kinderen. Kinderen moeten zo snel mogelijk duidelijkheid krijgen over hun toekomstperspectief, of dit nu in Nederland ligt of elders. Op grond van het VN-Kinderrechtenverdrag heeft Nederland een speciale verantwoordelijkheid voor deze kinderen, waarbij het belang van het kind centraal moet staan. Dit gaat helaas in Nederland nog lang niet altijd goed. Afgelopen januari werd Nederland nog op zijn vingers getikt door de hoogste Europese rechter van het Hof van Justitie van de Europese Unie, waarin het Hof oordeelt dat het beleid over alleenstaande minderjarigen in strijd is met het Europese recht en het belang van het kind.

Naast een kindvriendelijk beleid voor alleenstaande kinderen, maakt Defence for Children zich ook hard voor kindvriendelijke opvang. Samen met de werkgroep ‘Kind in azc’, heeft Defence for Children voorwaarden geformuleerd die ervoor moeten zorgen dat de (nood)opvang kindvriendelijk en veilig is. De werkgroep baseert zich daarbij op de Monitor Leefomstandigheden van kinderen in de asielopvang. Onder de voorwaarden horen onder meer een goede administratie en registratie van kinderen, toegang tot de juiste medische en mentale zorg, spoedige doorstroom naar reguliere opvang, toegang tot onderwijs en een kindvriendelijke leefomgeving.