Herstelrecht vaker en structureler inzetten in het jeugdstrafrecht
Herstelrecht verdient een meer structurele plek in het jeugdstrafrecht, zeggen Annemieke Wolthuis van Restorative Justice Nederland en Maartje Berger van Defence for Children in het Tijdschrift Conflicthantering. In iedere strafzaak met een jeugdige verdachte of veroordeelde moet worden overwogen of de zaak zich leent voor een herstelrechtelijke modaliteit. Hoewel dit is opgenomen in het ‘Beleidskader Herstelvoorzieningen gedurende het strafproces’ van het ministerie van Justitie en Veiligheid, is het nog niet vanzelfsprekend dat zaken worden doorverwezen. Defence for Children en Restorative Justice Nederland roepen beleidsmakers, politici en professionals op ervoor te zorgen dat herstelrecht een veel stevigere plek krijgt in het hart van het jeugdstrafrecht.
Autonomie
Herstelrecht geeft kinderen en jongeren autonomie en de mogelijkheid te leren van al dan niet bedoelde misstappen, fouten en strafbare feiten. Het is dan ook positief dat het aanbod van herstelrechtvoorzieningen de afgelopen jaren is toegenomen. Zo worden jaarlijks ongeveer 16.000 zaken buiten het jeugdstrafrecht afgedaan door Halt, waarbij aandacht is voor herstel. De inzet van herstelrecht tijdens en na jeugdstrafzaken blijft daarentegen achter. Jaarlijks worden ongeveer 4.000 jeugdstrafzaken afgedaan door de rechter, resulterend in een veroordeling. In 2020 werden slechts in 416 zaken jeugdige verdachten of veroordeelden aangemeld bij Perspectief Herstelbemiddeling. Tel daarbij de 200 jeugdstrafzaken op die jaarlijks door Mediation in Strafzaken worden behandeld, dan nog blijft een relatief groot aantal zaken over waarin het herstelrecht niet wordt ingezet.
‘’Ervoor zorgen dat alle minderjarige verdachten, veroordeelden en slachtoffers bereikt worden en weten dat zij op ieder moment een herstelgesprek kunnen voeren, is nodig om herstelrecht een vaste plek te geven in het jeugdstrafrecht”, zegt Berger.
Structurele inzet
Uitgaande van de effectiviteit van herstelrechtelijke interventies is nu het moment ervoor te zorgen dat herstelrecht effectief en structureel wordt ingezet in jeugdstrafzaken. Defence for Children en Restorative Justice Nederland roepen beleidsmakers, politici en professionals op daarvoor te zorgen. Hiervoor is het nodig dat:
- informatie en voorlichting leeftijdsadequaat gegeven wordt;
- kindvriendelijk werken realiteit wordt, waarvan effectieve jeugdparticipatie, aandacht voor autonomie en het belang van het kind deel uitmaakt;
- professionals meer zaken naar herstelvoorzieningen verwijzen;
- het aanbod meer divers wordt en waar bruikbaar herstelconferenties worden ingezet;
- bemiddelaars en mediators verder professionaliseren, middels het ontwikkelen van kwaliteitseisen, training en intervisie alsook rekening houdend met leeftijd en specifieke jeugdbehoeftes;
- er een pool van ervaren mediators in jeugdzaken is die anderen begeleiden;
- extra budget beschikbaar komt om aan de toegenomen vraag te voldoen en mediators te betalen.
Uitgangspunt daarbij is dat jongeren betrokken zijn en met hen samen wordt onderzocht hoe het herstelrecht optimaal in jeugdstrafzaken benut kan worden en of er extra jeugdinterventies nodig zijn.