Scroll down

Alternate Text
News banner

"VN-Studie over kinderen in geslotenheid voelt oncomfortabel. En dat moet ook.”

Voor een gehoor van ongeveer 85 vertegenwoordigers van kinderrechtenorganisaties, wetenschappelijke instituten, rechtspraak, lokale en nationale overheden en internationale organisaties gaan op 18 december Tweede Kamerleden Lisa Westerveld (GroenLinks), Martin Wörsdörfer (VVD), Niels van den Berge (GroenLinks) en Marijke van Beukering – Huijbregts (D66) in gesprek met VN-Vertegenwoordigers en ervaringsdeskundige Bodine tijdens de lancering van de UN Global Study on Children Deprived of Liberty. VN-Expert professor Manfred Nowak benadrukt in de presentatie van de VN-Studie dat er wereldwijd jaarlijks 7 miljoen kinderen van hun vrijheid worden benomen. Ook in Nederland verblijven kinderen in politiecellen, justitiële jeugdinrichtingen, gesloten residentiële instellingen en in vreemdelingendetentie. De aanwezige Kamerleden gaan in op de aanbevelingen uit de VN-Studie voor Nederland en committeerden zich aan het voorkomen van gesloten plaatsing van kinderen nu en in de volgende kabinetsperiode. Westerveld gaf aan een stap verder te willen gaan: haar wens is dat er over vijf jaar helemaal geen gesloten instellingen voor kinderen meer bestaan.

Ontneming kindertijd

“In je kindertijd ontwikkel je je persoonlijkheid, je sociaal emotionele relaties en je talenten. Kinderen zouden om die reden moeten opgroeien in een gezin(setting) omgeven met liefde, veiligheid en geborgenheid”, zegt Nowak. “Kinderen in een gesloten setting plaatsen werkt contraproductief, is kostbaar, niet goed voor hun gezondheid en ontwikkeling en het ontneemt hen het recht op persoonlijke vrijheid. Het laat een diepe wond achter in het leven van deze kinderen en in de maatschappij.” Het VN-Kinderrechtenverdrag bepaalt dat de vrijheid van kinderen alleen mag worden ontnomen als uiterste maatregel, en indien noodzakelijk, voor de kortst mogelijke duur en in kindvriendelijke omstandigheden. Toch worden wereldwijd jaarlijks 7 miljoen kinderen van hun vrijheid benomen. Een traumatische ervaring voor kinderen, zo vertelt Bodine uit eigen ervaring en dat blijkt ook uit de bijdragen van 274 kinderen uit 22 landen die aan de VN-Studie hebben meegewerkt..

Ervaring met leven in gesloten jeugdzorg

“Het gaat hier om kinderen, niet om cliënten of nummers, benader ze dan ook alsof het je eigen kinderen zijn”, zegt Bodine, nu 29 jaar, die als zwangere 16-jarige in totaal 18 maanden in een gesloten jeugdzorginstelling heeft verbleven. Na de geboorte van haar dochter ging ze naar een andere instelling, meer open, hoewel de deuren vaak op slot zaten. Ze werd niet ondersteund gedurende geslotenheid, er werd zelfs gezegd dat ze haar baby niet zou mogen houden. “Gesloten zitten, zorgde ervoor dat ik geen toegang had tot goed onderwijs. Dit heeft grote impact op mij gehad en dit draag ik nu nog steeds met me mee.” Bodine vervolgt: “het niet hebben van een doel en perspectief, maakte dat ik het gevoel had dat mijn leven stopte.” Bij de digitale overhandiging van de VN-Studie aan Tweede Kamerlid Lisa Westerveld van GroenLinks roept ze haar en de overheid op om kinderen niet op te sluiten maar ze te voorzien van onderwijs, de juiste hulp en begeleiding voor de problemen die kinderen en hun families ondervinden.

“Over vijf jaar geen gesloten instellingen meer”

Westerveld herkent helaas het verhaal van Bodine van gesprekken met kinderen die nu in gesloten instellingen zitten. “Het liefst zie ik dat er over vijf jaar geen gesloten instellingen voor kinderen meer zijn”, zegt Westerveld. “Wanneer ze er nog wel zijn, dan zou het moeten voelen als een tweede huis. In begeleiding en onderwijs moet geïnvesteerd worden. En het is belangrijk families te ondersteunen. In geval van geweld wordt er bijvoorbeeld niet altijd geïnvesteerd in het samenhouden van het gezin, dat zou wel moeten.” Nowak vult aan: “het ligt aan de inrichting van de samenleving en niet aan de kinderen, dit wordt vaak wel zo gevoeld.” Westerveld vervolgt: “kinderen zijn niet moeilijk, maar ze leven in moeilijke omstandigheden.” Bodine die zich nu inzet als ervaringsdeskundige in gesloten instellingen bevestigt: “onlangs zag ik een meisje van 12 jaar die de oudere meisjes imiteerde met make-up en dergelijke, maar uiteindelijk met een knuffel ging slapen. Dat zou zo niet mogen. Het zal je eigen kind zijn, daar moet je toch niet aan denken. Hierom zeg ik: stop met het opsluiten van kinderen.”

<tekst loopt door onder de video>

Presentatie VN-Studie

Geïnspireerd geraakt? Bekijk de video met alle presentaties, het verhaal van ervaringsdeskundige Bodine en de gesprekken over de implementatie van de aanbevelingen van de VN-Studie met VN-Expert Manfred Nowak en Tweede Kamerleden. 

Opvolging VN-Studie

Bij de implementatie van de VN-Studie en het ondersteunen van nationale actieplannen speelt de Global Campus of Human Rights een belangrijke rol, geeft programma manager Manu Krishan aan. “Oostenrijk is nu bijvoorbeeld alternatieven voor gesloten plaatsingen aan het onderzoeken. In Zuid-Afrika is gestart met een pilot die kansen creëert voor jongeren in gesloten instellingen. En in Oost Europa en Centraal Azië werken we aan de de-institutionalisering van kinderen met een beperking.” “Ook Nederland zou prioriteit moeten geven om minder kinderen gesloten te plaatsen en concrete stappen hierin moeten zetten”, zegt Ton Liefaard, hoogleraar kinderrechten bij de Universiteit Leiden. “De VN-Studie is oncomfortabel voor ons. En moet dit ook zijn. Het is relevant voor het Koninkrijk Nederland en niet alleen voor het verre buitenland. Het niet uit vrije wil weg kunnen vanuit een open of gesloten setting,  heeft impact op kinderen. Re-integratie van jongeren die gesloten hebben gezeten, ‘kost’ de samenleving iets, daarom moet er eerder iets gebeuren, steun aan families bijvoorbeeld. Het opsluiten van kinderen als oplossing wordt nog steeds gebruikt. Dit is zeer zorgelijk.” Liefaard roept op het hele systeem te heroverwegen en met creatieve oplossingen te komen: “kinderen gesloten plaatsen is niet hetzelfde als het zorgen voor kinderen.”

Situatie in Nederland

Eva Huls, advocaat in dienstbetrekking bij Defence for Children vervolgt: “in Nederland worden jaarlijks duizenden kinderen gesloten geplaatst. Zo was in 2019 sprake van 1.680 plaatsingen in gesloten jeugdhulpinstellingen. Daarnaast raken kinderen gedupeerd van de lange wachtlijsten in de jeugdzorg en de financiële gevolgen van de decentralisatie. In 2019 verblijven in bijna 20.000 jeugdstrafzaken minderjarigen in de cel. Het overgrote deel hiervan heeft geen ernstig misdrijf begaan en/of is voor de eerste keer aangehouden. Verder verblijven in 2019 in totaal 30 alleenstaande minderjarigen vreemdelingen (amv) en 170 kinderen in gezinnen in veemdelingenbewaring of grensdetentie. Amv-ers verblijven er langer dan kinderen in gezinnen en vaak in slechte omstandigheden. Er zijn alternatieven dat zien we in andere landen. Defence for Children dringt er bij de overheid op aan: verminder het aantal kinderen in geslotenheid  en pak de fundamentele oorzaken aan om vrijheidsbeneming te voorkomen. Registreer meer en beter en verbied opsluiting van kinderen om zuiver migratie gerelateerde redenen. Als vrijheidsbeneming niet kan worden voorkomen, zorg dan voor kindvriendelijke omstandigheden. Maar bovenal: creëer alternatieven en investeer in families.” 

Kleinschalige voorzieningen

Wörsdörfer (VVD) voelt zich oncomfortabel over de gepresenteerde cijfers “Er moeten alternatieven zijn, zoals bijvoorbeeld ‘family type settings’. De VN-Studie kan hier zeker bij helpen, ook het hebben van goede data steun ik.” Van den Berge (GroenLinks): “Gesloten jeugdzorg en justitiële jeugdinrichtingen zouden kleinschalig moeten zijn en plaatsing zou zoveel mogelijk moeten worden voorkomen. Daar zijn we het in het parlement wel over eens. Ik maak me vooral zorgen over kinderen in vreemdelingendetentie: er is geen consensus.” Nowak vindt dit zeer zorgelijk, Ierland heeft bijvoorbeeld migration detention verbannen. “Ze lopen niet weg, want ze zijn afhankelijk van de zorg die hen geboden wordt.” Van Beukering - Huijbregts (D66): “de grote aantallen worden ook veroorzaakt doordat doorstroom en uitstroom niet op orde zijn. Er moeten meer kleinschalige woonvoorzieningen gebouwd worden. Verschillende domeinen moeten worden betrokken. Niet alleen jeugd, maar ook bijvoorbeeld portefeuillehouders huisvesting en onderwijs.”   

Concrete aanwijzingen voor coalitievorming na verkiezingen

“Vrijheidsbeneming van kinderen is één van de meest over het hoofd geziene schendingen van het VN-Kinderrechtenverdrag,” zegt Nowak. Liefaard vult aan dat de jeugd-ggz ook moet worden betrokken bij deze discussie, kinderen verblijven immers vaak in verschillende systemen. Wörsdörfer beaamt dit: “de pilots die in de jeugd-ggz lopen, moeten over heel Nederland worden uitgerold, en betrek hier ook volwassen-ggz bij.” Van den Berge: “concrete ‘aanwijzingen’ hebben we nodig, ook in het kader van de coalitievorming na de verkiezingen.” Van Beukering - Huijbregts: “decentralisatie maakt dat het in de praktijk bij gemeenten ligt. Zet wel landelijk in op een andere type behandeling dichtbij huis en op preventie en re-integratie.” Nowak biedt de Kamerleden aan te ondersteunen na de verkiezingen, dit wordt van harte geaccepteerd. “Het moet beter in Nederland, gebaseerd op de ervaring van Bodine, de aanbevelingen en de observaties. Laten we inzetten op wat Westerveld eerder zei en zorgen dat we over 5 jaar geen kinderen meer gesloten plaatsen”, benadrukt dagvoorzitter Carrie van de Kroon ter afsluiting. 

Defence for Children International en Human Rights Watch zijn voorzitter van het ngo-panel, waarin 170 organisaties zijn aangesloten, die zich nu inzetten voor de implementatie van de aanbevelingen van de VN-Studie. Met vragen, mail naar info@defenceforchildren.nl.

Meer informatie

Deel dit artikel

Gerelateerde artikelen

Chocoladeletters voor het goede doel

Nu de herfst echt is begonnen kijken de meeste mensen uit naar de feestdagen vol lekkernijen. Ook dit jaar is Defence fo…


Lees meer

In memoriam: Loek Dijkman, oprichter van het Kinderrechtenhuis en pionier in kinderrechten, overleden

Het is stil aan de Hooglandse Kerkgracht in het Kinderrechtenhuis in Leiden. Op 1 november 2024 overleed Loek Dijkman, o…


Lees meer

Investeren in ontwikkelingshulp cruciaal om toekomstige generaties te versterken

De aangekondigde bezuiniging van meer dan 2,4 miljard euro per jaar op de Nederlandse uitgaven voor ontwikkelingshulp (O…


Lees meer
We gebruiken cookies om ervoor te zorgen dat onze website zo soepel mogelijk draait. Door gebruik te maken van onze website gaat u akkoord met ons beleid. Privacy verklaring
Ja
Nee