Vanaf 1 mei wordt de discretionaire bevoegdheid van de staatssecretaris van Justitie en Veiligheid om een verblijfsvergunning te verlenen in een schijnende situatie afgeschaft. In plaats daarvan kan de hoofddirecteur van de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) in de eerste verblijfsprocedure ambtshalve beoordelen of er sprake is van een schrijnende situatie en een vergunning verlenen. Defence for Children maakt zich zorgen over de vraag of dit voldoende waarborgen biedt voor alle kinderen in verblijfsprocedures.

Martine Goeman, jurist Defence for Children: “Schrijnende situaties kunnen ook na langere tijd ontstaan. Op onze kinderrechtenhelpdesk hebben we talrijke voorbeelden daarvan. Te denken valt aan een kind dat ernstig ziek wordt of verwesterd raakt in Nederland. We maken ons daarom veel zorgen over het afschaffen van de bevoegdheid van de staatssecretaris. Dit is te voorbarig, omdat de rechten van het kind nog niet zijn verankerd in de vreemdelingenwet. Tientallen kinderen per jaar worden gered door de discretionaire bevoegdheid. Hoe moeten deze kinderen nu hun recht halen?”.

Spierziekte en al negen jaar in Nederland

Zo kennen we een jongen die al negen jaar samen met zijn moeder in Nederland is. Hij lijdt aan ernstige spierdystrofie en heeft een hartafwijking. Het verschil in levensverwachting tussen Nederland en het land van herkomst is groot. Volgens behandelaars kunnen patiënten in Nederland wel dertig of veertig jaar oud worden, maar is het zonder deze behandeling niet waarschijnlijk dat zij de volwassen leeftijd behalen. De IND stelt zich op het standpunt dat deze behandeling beschikbaar is in het land van herkomst, waardoor de jongen niet in aanmerking komt voor een medische vergunning. De staatssecretaris besluit na negen jaar verblijf in Nederland om hem een verblijfsvergunning op grond van zijn discretionaire bevoegdheid te verlenen. Waar zou deze jongen, na het afschaffen van de discretionaire bevoegdheid, vanaf 1 mei een beroep op kunnen doen? Er ligt een voorstel van GroenLinks en de PvdA om kinderrechten te verankeren in de vreemdelingenwet, maar die nieuwe wet is er nog niet.

Onwenselijk en onmenselijk

Defence for Children stelt zich op het standpunt dat het zowel onwenselijk als onmenselijk is om aan kinderen in een schrijnende situatie geen verblijfsvergunning te verlenen, slechts omdat de omstandigheden zich ná de eerste verblijfsrechtelijke procedure voordoen. Deze zorg wordt ook gedeeld door de Raad van State. Tijdens het debat over het kinderpardon op 31 januari 2019 bleek ook dat verschillende Kamerleden, waaronder van het CDA en de ChristenUnie, aangeven dat de mogelijkheid zou moeten bestaan dat ook na de eerste procedure schrijnende omstandigheden aan de orde kunnen komen. De noodzaak van de discretionaire bevoegdheid in een latere fase dan de eerste verblijfsprocedure blijkt eens te meer uit het feit dat de staatssecretaris ook onlangs nog enkele keren van die bevoegdheid gebruikgemaakt heeft.

Beoordeling door directeur IND: slager keurt eigen vlees?

Defence for Children beschouwt het als een stap in de goede richting dat de directeur van de IND bij de beoordeling specifiek aandacht zal besteden aan de omstandigheden van de betrokken kinderen. Tegelijkertijd is Defence for Children benieuwd op welke manier de belangen van de betrokken kinderen concreet worden meegewogen in de beoordeling. Uit de Nota van Toelichting blijkt dat de IND kan verzoeken om onafhankelijk advies over de omstandigheden van de betrokken kinderen. Het is echter onduidelijk wanneer, aan wie en waarover specifiek om advies wordt gevraagd. Defence for Children is van oordeel dat de IND te allen tijde bij een multidisciplinair team advies moet inwinnen over het belang van het kind. Indien uit dit onderzoek blijkt dat kinderen worden bedreigd in hun ontwikkeling, dient een verblijfsvergunning te worden verleend.

Meer informatie

Lees meer over het kinderpardonakkoord
Lees het advies van de Raad van State
Lees hoe Harbers onlangs nog zijn discretionaire bevoegdheid nodig had