Stoornisdenken onder de loep tijdens Mulock Houwer-lezing 2025
Op 25 november gaf prof. dr. Laura Batstra, adjunct-hoogleraar orthopedagogiek aan de Rijksuniversiteit Groningen, de veertiende Mulock Houwer-lezing. Deze stond in het teken van misinformatie rond psychische labels en de gevolgen daarvan voor kinderen. Haar lezing, ‘Ruimte maken voor verschillen’, had een belangrijke boodschap: “Stop met labelen, en blijf kijken naar de omgeving van het kind.”
Stoornisdenken doorgeschoten
Batstra liet zien dat classificaties zoals ADHD, autisme of depressie de afgelopen decennia steeds vaker worden gebruikt. Tot op heden is echter niet wetenschappelijk aangetoond dat deze labels kinderen op de lange termijn daadwerkelijk helpen. Volgens haar leidt de nadruk op diagnoses tot medicalisering, terwijl het kind en de omgeving - thuis, school en maatschappij - vaak juist de sleutel vormen voor echte oplossingen.
Het belang van het kind centraal
In haar lezing schetste Batstra hoe het stoornisdenken in de afgelopen 50 jaar is ontstaan, welke misvattingen het voedt en waarom mentale problemen eerder toenemen dan afnemen. Ze pleitte voor een belangrijke verschuiving: niet kinderen aanpassen aan systemen, maar systemen aanpassen aan kinderen.
Alternatieven voor labelen
Er werden verschillende alternatieven gepresenteerd voor het huidige diagnostisch denken, waaronder het beter betrekken van de context van het kind en het versterken van de omgeving.
Batstra: “Kinderen zijn vaak nauwelijks in de positie om zich te verzetten tegen labels en behandelingen die de problemen bij hén leggen. Maar het zit niet in het kind, het zit in falend armoedebeleid, overbelaste onderwijssystemen en eigenbelangen binnen de jeugdhulpverlening. Kinderen hebben recht op een advocaat, een beroepsgroep die hún belangen prioriteert en behartigt. Dus orthopedagogen, neem je ruimte en maak op die manier ruimte voor verschillen tussen kinderen.”
Over Laura Batstra
Prof. Dr. Laura Batstra is adjunct-hoogleraar orthopedagogiek aan de Rijksuniversiteit Groningen. Ze richt zich in haar onderzoek op het normaliseren en de-medicaliseren van als uitdagend ervaren kindgedrag. Ze is auteur van het boek ADHD: Macht en Misverstanden, waarin ze pleit voor een niet-problematiserende benadering van druk en ongeconcentreerd gedrag bij kinderen.
Over de Mulock Houwer-lezing
De lezing draagt de naam van Daniël Mulock Houwer (1903–1985), een pionier in de modernisering van jeugdzorg en kinderbescherming. Zijn gedachtegoed over hulp dichtbij huis en samenwerking met ouders blijft ook vandaag de dag relevant. Hij richtte zich op het kind én zijn omgeving, waardoor zijn inzichten nog steeds actueel zijn. Ter nagedachtenis aan Mulock Houwer bereikt de lezing jaarlijks professionals, beleidsmakers en onderzoekers en inspireert hen het belang van het kind centraal te blijven stellen.
De Mulock Houwer-lezing is een jaarlijks initiatief van het Nederlands Jeugd Instituut (NJI) en Defence for Children Nederland en komt tot stand in samenwerking met Pro Juventute en de Canon Zorg voor de Jeugd.