VN-Kinderrechtencomité publiceert richtlijn bij Optioneel Protocol verkoop van kinderen, prostitutie en pornografie van kinderen
In september heeft het VN-Kinderrechtencomité een nieuwe richtlijn gepubliceerd die dieper in gaat op seksuele uitbuiting van kinderen, gezien de digitale ontwikkelingen en de nieuwere kennis op dit gebied. De richtlijn helpt staten bij het effectief implementeren van het Optioneel Protocol aangaande de verkoop van kinderen, kinderprostitutie en kinderpornografie. Hoewel deze richtlijnen primair overheden aanspreken, is deze richtlijn ook van belang voor professionals die met en voor kinderen werken, alsook private partijen, zoals ICT en de reis- en toerismesector. De richtlijn is op 31 mei 2019 aangenomen door het VN-Kinderrechtencomité. Op 26 september is nu ook het achtergronddocument bij deze richtlijn gepresenteerd, ontwikkeld door ECPAT-International met input van een internationale werkgroep van experts.
VN-Kinderrechtenverdrag en het Optionele Protocol
Het VN-Kinderrechtenverdrag bepaalt in de artikelen 21 en 32 tot en met 36 dat de verkoop van kinderen, prostitutie en pornografie aangaande kinderen is verboden. Het Optionele Protocol bij het VN-Kinderrechtenverdrag (aangenomen in 2000) werkt dit nader uit, op het gebied van opsporing en vervolging van deze misdrijven en ook geeft het richtlijnen voor kindvriendelijke juridische procedures voor kinderen die slachtoffer en/of getuige zijn. Nederland ratificeerde dit protocol in 2005. Klik hier voor de Nederlandse tekst van het Protocol. In Europees verband gelden daarnaast ook nog de Verdragen van de Raad van Europa inzake de bestrijding van Mensenhandel (2005) en van de bestrijding van seksueel misbruik en uitbuiting (2007) en de daaruit voortvloeiende EU-Richtlijnen inzake beide onderwerpen (2011). Deze Verdragen en richtlijnen gelden ook in Nederland.
Recente ontwikkelingen: seksuele uitbuiting, ICT en sociale media
Het VN-Kinderrechtencomité geeft in de richtlijn aan zich bewust te zijn van het feit dat in de beginjaren 2000 ICT, internet en sociale media minder ontwikkeld en wijdverbreid waren dan dat nu het geval is en dat minder kinderen destijds toegang hadden. De huidige technologie biedt nieuwe manieren voor daders om contact te zoeken met kinderen voor seksuele doelen (grooming), om te kijken naar/mee te doen in online kindermisbruik via live video streaming, om materiaal van kindermisbruik te verspreiden en om kinderen te chanteren met (zelfgegenereerd) seksueel (getint) materiaal. Voor opsporingsdiensten is het lastiger geworden om zaken op te sporen aangezien er meer mogelijkheden zijn versleuteld (encrypted) informatie te delen en door anoniem te opereren op het dark web.
- seksuele uitbuiting en reizen en toerisme
Het VN-Kinderrechtencomité erkent dat in een meer globale en mobiele wereld waar steeds meer gereisd wordt, seksuele uitbuiting van kinderen in reizen en toerisme een groeiend risico is. Of dat nu binnen de eigen landsgrenzen of er buiten is, het is makkelijker om in contact te komen met kinderen in kwetsbare situaties, mede door het internet.
- jongens en meisjes zijn slachtoffer
Hoewel meisjes nog altijd het grootste aandeel van de slachtoffers zijn, heeft recent onderzoek van Interpol en ECPAT-International ook laten zien dat een significant deel van kinderen op online kindermisbruikmateriaal, jongens zijn. Het VN-Kinderrechtencomité merkt op dat er echter nog slechts weinig aanbod is voor jongensslachtoffer van seksueel misbruik en seksuele uitbuiting.
- taalgebruik rondom seksuele uitbuiting
Het VN-Kinderrechtencomité erkent dat taalgebruik zoals ‘kinderpornografie’, ‘kinderprostitutie’ dient te worden vervangen omdat deze termen misleidend kunnen zijn en insinueren dat kinderen zouden kunnen instemmen met deze misdaden. Ook verschuift het de verantwoordelijkheid en soms zelfs schuld naar kinderen zelf. Dit ondermijnt de ernst van de misdaad en legt de schuld bij kinderen. Het VN-Kinderrechtencomité verwijst hierbij naar de Terminologie Richtlijnen die ECPAT-Internationaal heeft ontwikkeld als standaard die gebruikt dient te worden en roept overheden en andere relevante stakeholders dit te doen.
Nieuwe elementen in de richtlijn
Hoewel het Verdrag en het Optionele Protocol nog altijd leidend zijn, verdient het een meer hedendaagse interpretatie, stelt het VN-Kinderrechtencomité. Daarnaast blijkt dat in veel landen het Optioneel Protocol nog niet of niet goed wordt toegepast. Naast nadere richtlijnen voor bewustwording, training van professionals en opsporing en vervolging van misdrijven, zijn er enkele nieuwe, specifieke elementen opgenomen in de richtlijn:
- Staten moeten wetgeving rondom orgaanhandel aannemen
De richtlijn bepaalt dat staten niet alleen de verkoop van kinderen voor seksuele uitbuiting strafbaar moet stellen, maar ook indien de verkoop plaatsvindt met het oogmerk van orgaantransplantatie en het oogmerk om kinderen in dwangarbeid te plaatsen. Het herinnert staten er aan dat de verkoop van kinderen niet hetzelfde is als kinderhandel: bij de verkoop van kinderen vindt een commerciële transactie plaats, terwijl bij kinderhandel dit niet hoeft te zijn (een kind kan bijvoorbeeld worden ontvoerd).
- Staten dienen meer te doen aan datavergaring
Het VN-Kinderrechtencomité geeft staten de opdracht data te vergaren aangaande alle issues die in het Optionele Protocol worden genoemd: alle vormen van (seksuele) uitbuiting en dat deze data minimaal moet worden onderscheiden naar geslacht, leeftijd en vorm van uitbuiting. Staten krijgen ook de opdracht om onderzoek te doen naar hoe kinderen toegang hebben tot digitale en sociale media en hoe dit invloed heeft op hun leven en veiligheid. Ook wil het VN-Kinderrechtencomité dat landen gestandaardiseerde indicatoren ontwikkelen die zowel lokaal/regionaal als nationaal in een land worden aangehouden.
- Staten dienen maatregelen te nemen om kinderen te beschermen tegen seksuele uitbuiting in reizen en toerisme
Het VN-Kinderrechtencomité roept staten op om de eveneens in september aangenomen UNWTO-Conventie aangaande Ethisch Toerisme te ratificeren en om The Code of Conduct for the Protection of Children from Sexual Exploitation in Travel and Tourism te promoten. Verschillende actoren in de reis- en toerismeketen, zoals reisagenten, bars, restaurants, touroperators en accommodaties worden opgeroepen om proactief seksuele uitbuiting te voorkomen en te bestrijden, omdat hun installaties/diensten soms ongewild worden gebruikt voor deze misdaden en daarmee ongewild seksuele uitbuiting faciliteren. Tot slot geeft het VN-Kinderrechtencomité aan dat om herhaling te voorkomen van daders die seksueel misbruik/seksuele uitbuiting plegen in het buitenland, gekeken kan worden naar reisrestricties voor veroordeelde daders en het uitwisselen van data over daders tussen verschillende landen.
- Staten dienen seksuele uitbuiting van kinderen online te voorkomen
Overheden moeten wetgeving hebben waarin alle manifestaties van seksuele uitbuiting van kinderen, kinderhandel, en seksueel misbruik van kinderen strafbaar wordt gesteld, inclusief wanneer deze misdaden zijn begaan online of gefaciliteerd zijn door ICT. Daarnaast moeten kinderen, ouders en docenten worden voorgelicht en onderwezen in hoe kinderen weerbaar kunnen zijn in de online wereld. Het VN-Kinderrechtencomité gaat echter verder en roept ook Internet Service Providers op om beelden van kindermisbruik te beheersen, blokkeren en verwijderen.
Achtergronddocument bij de richtlijn
Het achtergronddocument bij de richtlijn is door ECPAT-International, samen met een internationale werkgroep van experts, opgesteld. Defence for Children, die samen met ECPAT in Nederland een organisatie vormt, roept alle staten en andere actoren op deze richtlijn samen met het achtergronddocument met verdere uitleg, referenties en goede voorbeelden uit de praktijk te gebruiken als begeleiding in het implementeren van het Optionele Protocol.