Passend onderwijs geen oplossing volgens onderzoeksrapport
Na vijf jaar evaluatieonderzoek naar passend onderwijs is op 27 mei het eindrapport van het Nederlands Regieorgaan Onderwijsonderzoek (NRO) gepubliceerd. In het rapport wordt de balans opgemaakt over de impact van de Wet passend onderwijs op het handelen van samenwerkingsverbanden, besturen, scholen, leraren, ouders en leerlingen. Het eindrapport stelt dat de Wet passend onderwijs heeft geleid tot een betere organisatie van extra ondersteuning voor leerlingen die dat nodig hebben. Voor leraren en ouders heeft de stelselwijziging minder veranderd dan gedacht. Het NRO geeft ook aan dat het effect op leerlingen niet is vast te stellen. Hieruit blijkt dat de Wet passend onderwijs niet het kind als uitgangspunt neemt, maar het systeem. Dit is zorgelijk. Na de zomer komen de ministers van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap met een beleidsreactie. Defence for Children vraagt het ministerie met klem dit moment aan te grijpen om van passend onderwijs inclusief onderwijs te maken.
Effect op leerling onduidelijk
Het effect van passend onderwijs op leerlingen en studenten is volgens het NRO niet goed vast te stellen. Dit komt doordat de doelgroep van passend onderwijs niet nader in de wet wordt omschreven. Daarnaast ontbreekt het aan betrouwbare registraties van leerlingen die extra ondersteuning ontvangen en zijn er geen criteria aan de hand waarvan vastgesteld kan worden of de geboden ondersteuning op maat is. Daarnaast is het niet helder bij wie welke verantwoordelijkheden liggen. Deze bevinding baart Defence for Children zorgen. De Wet passend onderwijs heeft onder andere tot doel om te zorgen voor meer hulp op maat en voor een passende onderwijsplek voor elke leerling met extra ondersteuningsbehoeften. De vraag of dit doel van deze wet na vijf jaar dichterbij is gekomen, blijkt echter onvoldoende beantwoord te kunnen worden.
Systeem is leidend, niet het kind
Defence for Children maakt zich zorgen over het ontbreken van kennis over het effect op de leerlingen zelf. Hoe moet blijken dat alle leerlingen in Nederland, met en zonder ondersteuningsbehoefte, kwalitatief goed onderwijs ontvangen? Hoe kan adequaat beleid ontwikkeld worden op het gebied van thuiszitters – de doelgroep waarvoor deze wet onder andere tot stand kwam – wanneer dit niet duidelijk is? Thuiszitters vallen momenteel nog steeds buiten het onderwijssysteem en het aantal groeit zelfs. Het eindrapport laat zien dat in de Wet passend onderwijs niet het kind als uitgangspunt is genomen, maar het systeem. Defence for Children pleit voor een onderwijssysteem waarin de leerling centraal staat. Hierbij hoort wet- en regelgeving die dit ondersteunt en zelfs bevordert.
Knelpunten zijn wet- en regelgeving en bekostiging
Met het ratificeren van het VN-Kinderrechtenverdrag en het VN-Mensenrechtenverdrag Handicap is de Nederlandse staat de verplichting aangegaan om het recht op inclusief onderwijs te realiseren. Het eindrapport van het NRO laat volgens Defence for Children zien dat Nederland deze verplichting niet nakomt. De voornaamste knelpunten die de samenwerking tussen speciaal en regulier onderwijs in de weg staan, zijn de huidige wet- en regelgeving en de wijze waarop het onderwijs bekostigd wordt. Zo is het niet mogelijk om een leerling in te schrijven op het regulier onderwijs en daarbij de hogere bekostiging te behouden die een school in het speciaal onderwijs voor deze leerling zou hebben ontvangen. Veel initiatieven om een kind met een beperking naar het regulier onderwijs te laten gaan worden vanwege deze knelpunten vroegtijdig beëindigd.
Inclusief onderwijs als stip aan de horizon
Het NRO geeft als aanbeveling om meer helderheid te creëren over het doel van passend onderwijs. Zo wordt in rapport de vraag gesteld of de speciale klassen die met name in het voortgezet onderwijs ontstaan een doel voor de langere termijn zijn, of tussenstadia op een lange weg naar inclusiever onderwijs binnen reguliere klassen? Het internationale kinderrechtenkader laat geen twijfel bestaan over het antwoord op deze vraag. De Nederlandse staat moet een inclusief onderwijssysteem realiseren, zodat voor alle kinderen het recht op onderwijs gewaarborgd wordt.