Onderzoek misstanden interlandelijke adoptie als good practice geagendeerd bij VN
Op 16 en 17 september vindt de tweejaarlijkse Dag van Algemene Discussies van het VN-Kinderrechtencomité plaats. Deze staat dit jaar in het teken van alternatieve zorg. Defence for Children heeft hiertoe samen met International Child Development Initiatives (ICDI) en CoMensha een bijdrage ingediend over het onderzoek naar misstanden in het systeem van interlandelijke adoptie. Dit onderzoek, in opdracht van demissionair minister Dekker voor Rechtsbescherming is op 8 februari gepresenteerd. Het onderzoek concludeert dat misstanden vanuit alle zogenoemde ‘zendende landen’ naar het ‘ontvangende land’, Nederland, plaatsvonden en dat misstanden zich niet beperkten tot een bepaalde periode. De bijdrage aan het VN-Kinderrechtencomité is door de drie organisaties ingediend om andere lidstaten van de VN er ook toe te bewegen onderzoek te doen naar hun nationale systeem van interlandelijke adoptie.
Signalen van systematische misstanden
Al sinds de jaren zestig zijn er vele berichten van misstanden bij interlandelijke adopties zichtbaar. Er is echter pas in 2018, na hun vele WOB-verzoeken, naar slachtoffers van illegale adoptie en andere interlandelijk geadopteerden geluisterd. De verzoeken brachten informatie naar boven brachten van signalen van systematische misstanden en betrokkenheid van Nederlandse overheid daarbij. Als gevolg hiervan heeft minister voor Rechtsbescherming op 18 april 2019 een onderzoek aangekondigd naar interlandelijke adoptie door een speciaal opgerichte commissie - de Commissie onderzoek interlandelijke adoptie. Deze is op 8 februari 2021 gepresenteerd.
Opschorting van interlandelijke adoptie in Nederland
Als gevolg van de bevindingen, heeft minister Dekker aan geadopteerden formeel excuses aangeboden voor het niet adequaat hebben behandeld en voorkomen van misstanden. Ook heeft de minister besloten interlandelijke adopties per 8 februari 2021 voor onbepaalde tijd op te schorten. Dat betekent dat alleen toekomstige adoptieouders die reeds toestemming hadden voor adoptie door mogen gaan met de procedure, wat ongeveer 400 gevallen betreft. Er zal extra zorgvuldig naar deze adopties worden gekeken. In de tussentijd kunnen er geen nieuwe procedures worden opgestart. Deze beslissing heeft tot veel discussie geleid. Sommigen stellen dat interlandelijke adoptie een goede oplossing blijft voor kinderen die opgroeien in armoede of in ontwikkelingslanden. Zij vinden dat het systeem alleen moet worden verbeterd. Anderen, waaronder ook Defence for Children, ICDI en CoMensha, stellen dat interlandelijke adoptie vaak niet in het belang is van het kind en dat het risico op misstanden te hoog is. De negatieve gevolgen van interlandelijke adoptie, waaronder het permanente verlies van oorspronkelijke familiebanden, cultuur en taal, alsmede in vele gevallen de onmogelijkheid om de oorspronkelijke familie terug te vinden of familiebanden te herstellen, zijn zeer schadelijk voor kinderen.
Aanbevelingen
Defence for Children, ICDI en CoMensha hebben het grondige onderzoek in opdracht van de Nederlandse overheid verwelkomt en beschouwen dit als een good practice. De volgende aanbevelingen zijn ingediend ten behoeve van de Dag van Algemene Discussies van het VN-Kinderrechtencomité:
1. Artikel 21 van het VN-Kinderrechtenverdrag stelt duidelijk dat als landen het systeem van interlandelijke adoptie erkennen of toestaan, zij moeten waarborgen dat het belang van het kind daarbij de voornaamste overweging is en alleen kan worden overwogen als het kind niet in een pleeg- of adoptiegezin kan worden geplaatst en op geen enkele andere passende wijze kan worden verzorgd in het land van herkomst. De geschiedenis en vele pogingen om het adoptie systeem te verbeteren laten zien dat het in de praktijk niet mogelijk is om te voldoen aan het subsidiariteitsbeginsel van artikel 21 of om naleving hiervan te monitoren. De drie organisaties dringen er daarom bij de Nederlandse regering op aan om een definitieve beslissing te maken om te stoppen met het systeem van interlandelijke adoptie.
2. Defence for Children, ICDI en CoMensha roepen andere landen op om het voorbeeld van Nederland te volgen en ook onderzoek te doen naar misstanden in het systeem van interlandelijke adoptie en om het ontvangen en zenden van kinderen ten behoeve van interlandelijke adoptie te heroverwegen. Ook roepen de drie organisaties het Kinderrechtencommité op om staten hiertoe aan te moedigen.