Minderjarigen die opkomen voor mensenrechten hebben speciale rechten. Overheden, maatschappelijke organisaties en anderen hebben de verantwoordelijkheid om kinderen te steunen hierbij. Dit is vastgelegd in de VN-Verklaring aangaande Mensenrechtenverdedigers. Daarnaast hebben zij als minderjarigen rechten onder het VN-Kinderrechtenverdrag. Deze twee bronnen van rechten samen, kinderrechten en de rechten van mensenrechtenverdedigers, worden voor het eerst uitgelegd in de implementatiegids die Child Rights Connect op 7 december publiceerde. De gids is in samenwerking met professor Laura Lundy van de Universiteit van Belfast geschreven. Defence for Children juicht de standaarden en uitleg over de rechten van minderjarige mensenrechtenverdedigers toe.

Carrie van der Kroon, programmacoördinator: “In ons werk in Nederland en daarbuiten zien we steeds meer kinderen en jongeren opkomen voor hun rechten, bijvoorbeeld op het gebied van klimaatverandering en racisme. In Nederland, maar ook in Azië, Afrika en Latijns-Amerika ondersteunt Defence for Children meisjes en jongens in het opkomen voor hun rechten, onder andere op onderwerpen als migratie, armoede en om seksuele uitbuiting en andere vormen van (seksueel) geweld te voorkomen bestrijden. Deze uitleg en standaarden helpen ons om kinderen nog beter te ondersteunen in hun lobby, advocacy en activisme.”

Minderjarige mensenrechtenverdedigers

Volgens artikel 1 van de VN-Verklaring over Mensenrechtenverdedigers zijn alle mensen die enige vorm van actie ondernemen ter bevordering en bescherming van de mensenrechten, inclusief kinderrechten, mensenverdedigers, zelfs als zij of anderen een andere terminologie gebruiken. Dit omvat ook kinderen. Kinderen die zich inzetten als mensenrechtenverdedigers lopen echter vaak tegen obstakels op, vanwege hun minderjarigheid en de denkbeelden van volwassenen hierbij. In maart 2019 benadrukte de VN-Mensenrechtenraad al in een resolutie dat kinderen ook mensenrechtenverdedigers zijn en ondersteuning nodig hebben. Niet iedereen is op de hoogte van of het eens met het feit dat kinderen überhaupt rechten hebben, inclusief burger- en politieke rechten; ook is het nog niet altijd geaccepteerd dat (met name jonge) kinderen het vermogen hebben om de mensenrechten te begrijpen en hiervoor op te komen. Kinderen ervaren specifieke en bijkomende uitdagingen wegens hun status in de samenleving, hun gebrek aan macht en aan stemrecht, en hun afhankelijkheid van hun ouders/voogd. Daarnaast kunnen sommige kinderen extra barrières ondervinden op basis van hun geslacht, sociaaleconomische status, etniciteit, cultuur of vanwege hun woonplaats.

Burger- en politieke rechten

Professor Laura Lundy pleit voor een verandering van denken: in plaats van ons af te vragen óf kinderen kunnen opkomen voor hun rechten en deel kunnen nemen aan gesprekken hierover, moeten we uitgaan van dát zij deelnemen en nadenken of de restricties die hen worden opgelegd, gerechtvaardigd zijn en hoe die kunnen worden opgeheven. Ook geeft zij aan dat de tegenstelling tussen bescherming van kinderen en hun rechten om te participeren, het verdedigen van mensenrechten als kind in de weg kan staan, uit angst dat dit risico’s oplevert. Prof. Lundy geeft aan dat het in het belang van het kind is om álle rechten te genieten, inclusief burger- en politieke rechten. Om hun rechten waar te maken, hebben kinderen soms steun nodig van maatschappelijke organisaties en de overheid.

De implementatiegids

De Gids geeft een overzicht van hoe verschillende actoren, waaronder overheden, VN-mechanismen, maatschappelijke organisaties en kinderen zelf, de Gids effectief kunnen gebruiken om de bescherming en zelfbeschikking van minderjarige mensenrechtenverdedigers te versterken en zodanig te verspreiden onder alle relevante belanghebbenden die een rol kunnen spelen. De Gids licht de rechten en verplichtingen uit het VN-Kinderrechtenverdrag en de VN-Verklaring aangaande Mensenrechtenverdedigers toe, waaronder verplichtingen van ouders en voogden, de rechten van kinderen op het gebied van onderwijs, en de burger- en politieke rechten van minderjarige mensenrechtenverdedigers. Daarnaast wordt de toegankelijkheid voor minderjarige mensenrechtenverdedigers tot de rechtspraak besproken en hoe de rechten voor minderjarige mensenrechtenverdedigers het beste verankerd kunnen worden in (inter-)nationale wetgeving.

Steun minderjarige mensenrechtenverdedigers

Het respecteren en ondersteunen van kinderen als mensenrechtenverdedigers betekent dat staten aparte en aanvullende acties moeten ondernemen die de specifieke rechten en status van kinderen als mensenrechtenverdedigers in de samenleving erkennen. Overheden kunnen de gids gebruiken om nationale wetten aan te scherpen, zodat het belang van kinderen wordt meegewogen in mensenrechtenbeleid. Het is van belang om zowel bij de overheid als in de samenleving het bewustzijn en het (juridische) begrip van de samenleving te vergroten over minderjarige mensenrechtenverdedigers. Op nationaal niveau dienen daarnaast de rechten van jonge mensenrechtenverdedigers gerespecteerd, beschermd en vervuld worden door de implementatie van het VN-Kinderrechtenverdrag en de VN-Verklaring aangaande Mensenrechtenverdedigers.

Defence for Children blijft zich inzetten om de rechten van minderjarige mensenrechtenverdedigers te ondersteunen en zal de gids onder de aandacht brengen van overheden en andere organisaties.

Meer informatie

• Implementatiegids Child Rights Connect, The Rights of Child Human Rights Defenders 
• Korte introductie op de implementatiegids minderjarige mensenrechtenverdedigers 
• VN-Mensenrechtenraad erkent dat kinderen verdedigers van het klimaat kunnen zijn
• VN-Verklaring aangaande Mensenrechtenverdedigers  
• Himanshu (15) uit India bij het VN-Kinderrechtencomité 
• "We wachten niet op rechtvaardigheid maar gaan er zelf achteraan"