Hoe kunnen jongeren meisjesbesnijdenis bestrijden?
6 Feb 2019
Linda Barry
Projectmedewerker Meisjesrechten
Scroll down
Scroll down
Linda Barry
Projectmedewerker Meisjesrechten
Wanneer we het hebben over meisjesbesnijdenis hebben we het veelal over persoonlijke, intieme en pijnlijke ervaringen voor meisjes die deze praktijk hebben ondergaan of dat risico lopen. Toch worden jongeren zelden actief betrokken in gesprekken rondom de bestrijding van meisjesbesnijdenis. Als projectmedewerker Meisjesrechten bij Defence for Children - ECPAT verzorgde ik op Zero Tolerance Day: een internationale dag tegen vrouwelijke genitale verminking (VGV) een workshop over de rol van jongeren als sleutelpersonen in de strijd tegen VGV in Afrikaanse landen.
Meisjesbesnijdenis omvat alle procedures die betrekking hebben op het gedeeltelijk of volledig verwijderen van externe vrouwelijke genitaliën of andere schade aan vrouwelijke geslachtsorganen voor niet-medische redenen. De Wereldgezondheidsorganisatie identificeert vier verschillende typen besnijdenis variërend van de (gedeeltelijke) verwijdering van de clitoris en/of schaamlippen tot aan de vernauwing van de vaginale opening. Meisjesbesnijdenis wordt vooral uitgevoerd bij meisjes onder de 15 jaar. De procedures hebben geen gezondheidsvoordelen voor meisjes en vrouwen en kunnen levensbedreigende gezondheidsrisico’s met zich meebrengen. Hoe het ook wordt uitgevoerd, besnijdenis is een schending van de rechten van meisjes en vrouwen. Meisjes moeten immers zelf kunnen bepalen wat er met hun lichaam gebeurt.
Volgens UNICEF zijn er wereldwijd ruim 200 miljoen meisjes en vrouwen besneden. De meeste van deze meisjes en vrouwen bevinden zich in 30 landen in Afrika, het Midden-Oosten en Azië. De procedures worden per regio of cultuur verschillend uitgevoerd. Door migratie komt de praktijk ook in Nederland voor. Naar schatting zijn ruim 29.000 in Nederland wonende meisjes en vrouwen besneden. Jaarlijks lopen 40 tot 50 meisjes het risico om besneden te worden.
Er zijn veel redenen om jongerenparticipatie in de context van bestrijding van meisjesbesnijdenis te ondersteunen. Ten eerste, erkent artikel 12 van het VN-Kinderrechtenverdrag jongeren als autonome rechthebbenden die het recht hebben om mee te beslissen over zaken die hen aangaan. Ten tweede kan jongerenparticipatie leiden tot het versterken van jongeren, door hun zelfvertrouwen te vergroten, hen belangrijke levensvaardigheden bij te brengen en hen in staat te stellen om hun rechten op te eisen. Ten derde kan jongerenparticipatie leiden tot een effectiever en efficiënter beleid. Als meisjes die het risico lopen om besneden te worden immers zelf kunnen aangeven waar zij behoefte aan hebben, kan beleid daarop aangepast worden. Ten vierde kan jongerenparticipatie generatieverschillen verminderen door meer begrip tussen jongeren en volwassenen te creëren en hun samenwerking te verbeteren.
Er is geen benadering die altijd werkt om jongeren te betrekken. De wijze waarop jongeren betrokken worden moet passen bij de organisatie, de programmadoelstellingen en de behoeften van jongeren. In Nederland worden jongeren uit risicogemeenschappen veelal betrokken via bestaande sociale groepen binnen deze gemeenschappen, zoals bijbellessen, Koranlessen, voetbalclubs, theeclubs en jongerenorganisaties. Een ander voorbeeld dat goed werkt in de Nederlandse context, is het gebruik van theater om meisjes en jonge vrouwen die besneden zijn ervaringen te laten delen in een open gesprek. Het is echter altijd belangrijk je te realiseren dat één jongere niet alle jongeren vertegenwoordigt. Daarom heeft het de voorkeur jongeren met verschillende achtergronden te betrekken.
Volgens Mellicentia, een 17-jarige youth advocate uit Sierra Leone — waar 86 percent van de meisjes en vrouwen tussen 15 en 49 jaar besneden is — is meisjesbesnijdenis een moeilijk onderwerp om over te praten. De afstand tot de besnijders is klein in Sierra Leone: “Kinderen durven hen niet aan te spreken zonder de betrokkenheid van maatschappelijke organisaties. Samen vertellen we de besnijders hoe gevaarlijk meisjesbesnijdenis is voor kinderen en wat voor schade dit kan veroorzaken.”
Mellicentia is een youth advocate van de Girls Advocacy Alliance (GAA), een samenwerkingsprogramma van Plan International Nederland, Defence for Children-ECPAT, Terre des Hommes en het ministerie van Buitenlandse Zaken. Als youth advocate van GAA krijgt Mellicentia een intensieve training waarin ze leert lobbyen voor rechten voor meisjes bij invloedrijke mensen, zoals het dorpshoofd, de schooldirecteur, maar ook bij politici, journalisten en ouders van kwetsbare meisjes. Een mentor van Defence for Children Sierra Leone begeleidt haar bij haar werkzaamheden. Vorig jaar voerde haar strijd haar naar Genève, waar ze met een bevlogen speech indruk maakte op leden van het VN-Kinderrechtencomité.
Ook in andere landen waar we met youth advocates van de Girls Advocacy Alliance werken komt meisjesbesnijdenis voor. Zo is in Ethiopië 65 procent van de meisjes en vrouwen tussen 15 en 49 jaar besneden. In Liberia is dit 44 percent en in Ghana 4 percent. Volgens deelnemers van de workshop kunnen we in Nederland veel leren van meisjes zoals Mellicentia. Zo kunnen we jongeren trainen als sleutelpersonen. We zouden hen moeten begeleiden en ze moeten helpen om aandacht te vragen voor meisjesbesnijdenis binnen het basis en voortgezet onderwijs. Scholen kunnen meisjesbesnijdenis onderdeel maken van de algemene seksuele voorlichting. Meisjes uit landen waar meisjesbesnijdenis veel voorkomt, kunnen we trainen om zichzelf te beschermen. Door jongeren serieus te nemen in hun ervaringen en hun vaardigheden kunnen wij een hardnekkig onderwerp als meisjesbesnijdenis toch behapbaar en oplosbaar maken.
Mellicientia (17) spreekt zich als lid van de Girls Advocacy Alliance Group in Sierra Leone uit bij het VN-Kinderrechtencomité over meisjesrechten en vraagt de Verenigde Naties om bescherming tegen meisjesbesnijdenis.