Strafmaat daders mensenhandel loopt zeer uiteen
Naar schatting zijn er jaarlijks 5.000 tot 7.500 slachtoffers van mensenhandel in Nederland. Meer dan één op de vijf (22%) slachtoffers is minderjarig. Bijna een derde (31%) is tussen de 18 en 22 jaar. Op 2 mei verscheen de Dadermonitor 2013-2017 van de Nationaal Rapporteur Mensenhandel en Seksueel Geweld tegen Kinderen. Dit rapport gaat over de strafrechtelijke aanpak van mensenhandel. Het is op dit moment niet precies bekend hoeveel daders er zijn van mensenhandel. Door een gebrek aan cijfers kan de voortgang en de effectiviteit van de strafrechtelijke aanpak niet optimaal gemonitord worden, of lessen hieruit worden getrokken. Op basis van de informatie die wel beschikbaar is, zijn een aantal opvallende bevindingen gedaan.
Strafmaat daders loopt zeer uiteen
Een opvallende bevinding is dat de straffen die rechters opleggen voor mensenhandel zeer uiteenlopen. Volgens de Rapporteur is het onduidelijk welke factoren rechters meewegen in het bepalen van de straf. Zo is het niet te zeggen of minderjarigheid van het slachtoffer, een strafverzwarende omstandigheid, ook tot een hogere straf leidt. Een opmerkelijke bevinding hierbij is dat het Openbaar Ministerie in zaken met minderjarige slachtoffers vaak niet de wettelijke strafverzwarende omstandigheid ten laste legt. Volgens de Rapporteur is meer duidelijkheid over de straffen hard nodig. Dit is van belang om tot passende en consistente straffen te komen. Hij beveelt de staatssecretaris van Justitie en Veiligheid aan om onderzoek te doen naar welke factoren meespelen wanneer de rechter de straf bepaalt. Ook Defence for Children – ECPAT pleit ervoor dat er voor rechters oriëntatiepunten worden ontwikkeld voor straftoemeting in mensenhandelzaken, nu er tussen rechtbanken onderling verschillen lijken te bestaan.
Kwart van de daders nog geen 23 jaar
Ongeveer één op de zes daders is vrouw. In geval van seksuele uitbuiting ligt het aandeel vrouwelijke daders lager dan in geval van uitbuiting buiten de seksindustrie (arbeid, criminaliteit). Nederland, Suriname, Hongarije, Roemenië en Bulgarije staan in de top vijf van herkomstlanden van daders. In geval van binnenlandse seksuele uitbuiting, gaat het om daders van Nederlandse, Surinaamse, Antilliaanse en Marokkaanse afkomst. Opvallend is dat een kwart van de daders nog geen 23 jaar is. Bij binnenlandse seksuele uitbuiting is dit zelfs ruim een derde. Het is zorgelijk dat bij een ernstig delict als mensenhandel zo’n grote groep jonge daders betrokken is. De Rapporteur vindt het belangrijk dat daderschap wordt voorkomen, met name onder jongeren.
Samen tegen mensenhandel
In 2018 is het interdepartementale programma ‘Samen tegen mensenhandel’ gepresenteerd. Hierin staan ook specifieke interventies aangekondigd met betrekking tot het versterken van de strafrechtelijke aanpak van mensenhandel. Volgens de Rapporteur zijn er echter meer op-dader-gerichte-interventies nodig om (herhaald) daderschap te voorkomen. Een eerste stap is volgens de Rapporteur om meer inzicht te krijgen in het aantal daders. “Kennis over wie de daders zijn en waarom zij doen wat zij doen, is heel belangrijk om een effectieve preventieve dadergerichte aanpak vorm te geven, te monitoren en bij te sturen.”